KLİMİK’ten maymun çiçeği (MPOX) ile ilgili sıkça sorulan sorulara cevaplar

Maymun Çiçeği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. Yeni bir hastalık mıdır?

Hayır, maymun çiçeği (Mpox) yeni bir hastalık değil. 1958’de maymunlarda tespit edildi ve ilk insan vakası 1970’te Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde görüldü.

2. Neden şimdi bu kadar dikkat çekti?

2022’ye kadar Afrika dışındaki olgular, Afrika’dan gelen insanlardan veya hayvanlardan kaynaklanıyordu. Ancak 2022’de Avrupa, ABD ve diğer ülkelerde, Afrika ile teması olmayan insanlarda Mpox tespit edildi ve salgın haline geldi. Bu salgın, yaklaşık 100 ülkeyi etkileyerek 100.000’den fazla insanı hasta etti. 2023’te DSÖ, küresel halk sağlığı acil durumu ilan etti, ancak salgın sonbaharda kontrol altına alındı. Ancak Mpox vakaları dünyanın her yerinde az sayıda da olsa devam etti.

3. Hastalığın etkeni nedir?

Mpox virusu, çiçek virusuna akraba bir DNA virusudur. Batı ve Orta Afrika’da iki farklı genetik alt tip vardır. 2022 salgınında daha hafif seyirli Batı Afrika alt tipi etkiliydi. Ancak 2023’te Kongo’da daha ağır seyirli Orta Afrika alt tipi bir salgın başlattı.

4. Virus insana maymunlardan mı bulaşmaktadır?

Hastalığın adı “maymun çiçeği” olsa da virus esas olarak maymunlardan değil, sıçanlar, fareler ve sincaplar gibi kemirgenlerden insanlara geçmektedir.

5. Virus insana nasıl bulaşmaktadır?

Virus insana enfekte hayvanlarla, enfekte insanlarla veya virüs bulaşmış cansız maddelerle yakın temas yoluyla bulaşır. Bulaşı sağlıklı kişilere ciltteki çatlaklar, mukozalar veya solunum sistemi yoluyla olur. İnsanlar arasında bulaşma esas olarak vücut sıvılarıyla veya bu sıvılarla bulaşmış cansız maddelerle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla gerçekleşir.

6. Çiçek hastalığı ve Suçiçeği hastalığı ile benzer bir hastalık mıdır?

Mpox, çiçek ve suçiçeği ile benzer belirtilere neden olsa da ayrı hastalıklardır. Ancak bu hastalıkların cilt lezyonları benzer görünüme sahiptir.

7. Belirti ve bulguları nelerdir?

Mpox genellikle ateş, baş ağrısı, yorgunluk, vücut ağrıları, lenf düğümlerinde şişme ve cilt lezyonlarına neden olur. Cilt lezyonları, gövde yerine yüzde, kollarda ve bacaklarda daha sık görülür.

8. Belirtisiz enfeksiyon olabilir mi?

Belirtisiz Mpox vakaları bildirilmiştir, ancak bu nadirdir.

9. Mpox ile temas etmiş kişiler ne kadar süre takip edilmelidir?

Temas tarihinden sonraki 21 gün boyunca.

10. Hastalığın tanısı nasıl konulur?

Cilt lezyonlarından alınan örnekler laboratuvara gönderilerek PCR testiyle teşhis konur. Kan testleri genellikle tanı için kullanılmaz.

11. Hastalık öldürücü müdür?

Mpox genellikle 2-4 hafta içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ve küçük çocuklarda ağır hastalık görülebilir. Genel ölüm oranı %1-6’dır, ancak Orta Afrika alt tipinde %11’e kadar çıkabilir. Kongo’daki mevcut salgında ölüm oranı yaklaşık %5’tir.

12. Tedavisi ve aşısı var mıdır?

Mpox için yaygın olarak kullanılan bir ilaç yoktur. Tekovirimat isimli antiviral ilaç bazı durumlarda etkili olabilir. ABD’de JYNNEOS isimli bir aşı onaylanmıştır. Bu aşı, çiçek ve Mpox’a karşı %85 koruma sağladığı tahmin edilmektedir.

13. Çiçek aşısı Mpox’dan korur mu?

Çiçek aşısı, Mpox’dan bir miktar koruma sağlayabilir. Ancak aşının koruyuculuğu zamanla azalır.

14. Pandemiye yol açma olasılığı var mıdır?

Mpox’un COVID-19 gibi bir pandemiye yol açması şu an için beklenmemektedir. Ancak Kongo’da devam eden salgın, endişe verici bir şekilde hızla yayılmaktadır ve daha yüksek ölüm oranına sahiptir.

15. Türkiye’de olgu saptandı mı?

Evet, 2022 salgını sırasında Türkiye’de olgular saptandı. Ancak Kongo’da ortaya çıkan ve küresel acil durum ilan edilen mevcut salgınla bağlantılı henüz Türkiye’de saptanmış bir olgu yoktur.

16. Mpox’tan nasıl korunulabilir?

Hasta kişilerin izolasyonu, temaslıların takibi, risk altındaki grupların aşılanması ve halkın bilgilendirilmesi gibi önlemlerle korunulabilir.